Kolendra – właściwości i zastosowanie w kuchni

Kolendra, a dokładniej kolendra siewna należy do roślin z rodziny selerowatych. Stanowi cenny surowiec przyprawowy i leczniczy. Jest to jedna z najstarszych, uprawianych przez człowieka roślin. Pierwsze wzmianki o jej stosowaniu pochodzą najprawdopodobniej z ok. 2500 r. p.n.e. Była bardzo popularną przyprawą w Grecji i w Rzymie. To właśnie z tamtych rejonów przywędrowała do Europy Środkowej.

Kolendra i jej pochodzenie

Kolendra pochodzi z rejonów morza Śródziemnego. Jej ojczyzną są przede wszystkim Indie, Azja Mniejsza oraz Iran. Jest rośliną jednoroczną osiągającą wysokość około 70 centymetrów. Posiada okrągłe, żółtobrunatne owoce. W dzisiejszych czasach kolendra dostarczana jest głównie z Indii, Iranu, Stanów Zjednoczonych, krajów Bliskiego Wschodu oraz krajów byłego Związku Radzieckiego. W Polsce uprawiana jest na niewielką skalę.

Zastosowanie kolendry w kuchni

Zastosowanie kolendry jest wszechstronne. Jej dojrzałe owoce charakteryzują się mocnym, korzennym aromatem i słodkim smakiem z delikatną pieprzową nutą. W postaci przyprawy najlepiej komponuje się z różnego rodzaju mięsami (głównie z dziczyzną, wieprzowiną, baraniną oraz z nadziewaną i pieczoną gęsią), pasztetami, sosami, jajami, grzybami, różnego rodzaju pastami, jarzynami i marynatami jarzynowymi oraz alkoholami (wódkami, likierami oraz winami).  Może być także dodawana do ciast (głównie pierników, mazurków oraz keksów), a także do gotowanego grochu i kapusty. Tak jak gorczyca może być stosowana do ogórków marynowanych i śledzi oraz do różnego rodzaju konserw domowych. Jako przyprawa wykorzystywana jest głównie w kuchni indyjskiej raz chińskiej.  Dzięki korzennemu aromatowi owoce kolendry stosowane mogą być przy przygotowywaniu kompotów oraz likierów, dodawane są także do niektórych rodzajów piwa. Poza owocami w kuchni wykorzystywane mogą być także świeże i zielone liście rośliny, które znane są pod nazwą cilantro lub też chińska pietruszka. Świeże liście kolendry stanowią typowy składnik kuchni południowo-azjatyckiej, chińskiej i meksykańskiej. Szczególnie popularne są w kuchni hinduskiej. Świeże liście mogą być dodawane do dipów, sosów, zup, sałatek i różnych dań orientalnych. Doskonale pasują do dań z ryb i owoców morza. Dzięki swoim właściwościom łagodzącą smak ostrych potraw. W Polsce jako przyprawę wykorzystuje się przede wszystkim suszone owoce tej rośliny.

Kolendra powinna być dodawana pod koniec gotowania potrawy. Jest wrażliwa na działanie wysokich temperatur i przez to szybko traci swoje właściwości smakowe.

Właściwości kolendry

W celach zielarskich wykorzystywane są przede wszystko owoce kolendry, które zawierają znaczne ilości olejków eterycznych oraz związków kumarynowych, triterpenów, flawonoidów, fitosteroli, a także związków białkowych. Sama kolendra bogata jest także w witaminy i składniki mineralne, szczególnie żelazo. Dzięki temu może być pomocna w leczeniu anemii.

Udowodniono, że kolendra posiada pozytywy wpływ na pracę układu nerwowego. Jej owoce wykorzystywane mogą być jako środek rozkurczowy oraz pobudzający perystaltykę jelit i wydzielanie soku żołądkowego. Przyprawa doskonale przeciwdziała wzdęciom i łagodzi nadmierną fermentację, dzięki czemu przeciwdziała nieprawidłowemu wzrostowi mikroflory bakteryjnej przewodu pokarmowego. Ponadto owoce kolendry posiadają działanie regulujące przemianę materii i rozpuszczające cholesterol, a także wspomagają apetyt.

Z kolendry uzyskać można także olej, który wykorzystywany jest w przemyśle perfumeryjnym, w celu aromatyzowania wód toaletowych, mydeł czy też różnych kompozycji zapachowych. Tłuszcz tej rośliny stosowany jest również przy produkcji niektórych popularnych środków piorących.

Kolendrę z powodzeniem można uprawiać we własnym ogrodzie. Roślinę wysiewa się w kwietniu, a kwitnąć zaczyna w okresie lipca – sierpnia. Owoce można zbierać już w momencie ich brunatnienia. Wówczas ścina się pędy na wysokości około 10 centymetrów nad ziemią. Następnie kolendrę wiąże się w pęczki i dosusza w domu, najlepiej na strychu. Po wyschnięciu rośliny owoce można wykruszyć i oczyścić na sicie, a następnie przechowywać w szczelnie zamkniętym naczyniu.